Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2007

SOCIAL MEDIA

Social Media Μυθοπλασία – Συμμετενεργοποίηση - Επισφάλεια

δημοσιεύθηκε στην αντιεξουσιαστική επιθεώρηση Βlack Out στο κοινωνικο εργοστασιο τον νοέμβριο του 2006


Δεν είναι τα κυρίαρχα εμπορικά media, δεν είναι αυτόνομα ή εναλλακτικά media όπως το indymedia, δεν έχουν να κάνουν με τις γνωστές μορφές αντιπληροφόρησης, έντυπα – αφίσες - συνθήματα σε τοίχους. Πρόκειται για διαδραστικές αντάρτικες μορφές κοινωνικής συμμετοχής, ονομάζονται Κοινωνικά Μέσα - Social Media και στόχο έχουν να αναταράξουν το πολιτικό τοπίο της νέας χιλιετίας…

Πρόκειται για το πέρασμα από τους αγώνες του no logo, του πολιτισμικού αυτοσχεδιασμού - culture jamming και τις αντιδιαφημίσεις - μεταστροφές «subvertisment» της δεκαετίας του ‘90 και της εποχής της αντιπαγκοσμιοποίησης στα διαδραστικά social media. Χαρακτηριστικά παραδείγματα S.M. αποτελούν το πολυμορφικό project Luther Blisset, τα α-διαφανή μυθιστορήματα των Wu Ming, η περσινή ταινία «United We Stand, Europe Has Α Mission» και τα «fake project» των 0100101110101101, ο επισφαλής San Precario, η μυστηριώδης Serpica Naro και οι ποικίλοι super ήρωες των ανίκητων – «imbattibili» του δικτύου των πρεκάριων στην Ιταλία, το net parade της ευρωπρωτομαγιάς. Είναι επίσης οι αόρατες Spider Mum, Santa Guevara και Multi flex, του δικτύου των Überflüssigen - υπερ-ευέλικτων ή αλλιώς Ρομπέν των Πόλεων στην Γερμανία, η υπέροχη φιγούρα της κλεπτομανούς Winona Ryder που προσκαλεί σε τάνγκο απαλλοτρίωσης στα ισπανικά super market από τους Yomango και πολλά άλλα.

Προϊστορία

Για να αναζητήσουμε τις ρίζες των Social Media θα πρέπει να καταδυθούμε στις πολυσχιδείς μη ιστοριοποιημένες διαδρομές της μεταστροφής και του πολιτισμικού αυτοσχεδιασμού, πράγμα που είναι σχεδόν αδύνατο καθώς η ίδια η πρακτική τους είναι ενας συνδυασμός Graffiti, μοντέρνας τέχνης, πανκ φιλοσοφίας και παμπάλαιας φάρσας.

Σίγουρα όμως αφετηριακά στοιχεία των S.M. βρίσκουμε στα ντανταϊστικά και σουρεαλιστικά παιχνίδια των αρχών του περασμένου αιώνα, στα κινήματα της avant garde και στους καταστασιακούς. Επίσης στα συλλογικά ψευδώνυμα ποιητών και καλλιτεχνών, στα κινήματα λογοκλοπής - plagiarism, στους Fluxus, στα καλλιτεχνικά ταχυδρομικά -mail art- δίκτυα και στους pranksters. Οι πρώτοι που κήρυξαν την δύναμη μιας απλής υπεξαίρεσης, που ορίζεται ως μια εικόνα, ένα μήνυμα ή ένα τεχνούργημα που αποσπάται από το περιβάλλον του για να δημιουργήσει ένα καινούργιο νόημα ήταν οι καταστασιακοί τη δεκαετία του 50’.

Ιδιαίτερη επιρροή στην σύλληψη της ιδέας των S.M. άσκησε το κίνημα των καναδών postpunk νεοϊστών – Neoism, οι οποίοι από τη δεκαετία του ‘80 εμπνεύστηκαν την ιδέα της ανοιχτής σε όλους pop φιγούρας – open pop star, καθώς επίσης και την ιδέα της μυθολογικής περσόνας με τις πολλαπλές οντότητες που μπορούσε ο καθένας να υιοθετήσει, όπως ήταν ο Monty Cantsin και την αντιπατριαρχική trans περσόνα Karen Eliot. Μέσα από τις ομάδες των νεοϊστών ξεπήδησε το 1994 στην Ιταλία το Luther Blissett Project.

Παράλληλα τη δεκαετία του ‘80 αλλά και του ‘90 έχουμε την έκρηξη του Graffiti, του Haking, του Cyberpunk, της Video Art, της Net Art, του Μedia Αrt Αctivism, του Cyber Αctivism των “fake” projects. Όλες οι παραπάνω μορφές πολιτικού και πολιτισμικού αυτοσχεδιασμού εμπλούτισαν την ανταγωνιστική εργαλειοθήκη με ευφάνταστες στρατηγικές ηλεκτρονικής και οπτικοακουστικής ανυπακοής, με στόχο την υπονόμευση του κυρίαρχου μηχανισμού που παράγει, διανέμει, ελέγχει και φιλτράρει την πληροφόρηση και το “life style”.

Προς το τέλος της δεκαετίας του ‘90 παρατηρείται μια σύγκλιση των παραπάνω μορφών έκφρασης σε no logo αγώνες. Η πρώτη μεγάλη επιτυχία των παραπάνω μορφών πολιτικού και πολιτιστικού ακτιβισμού, ιδίως μέσα από το internet, θεωρείται η διοργάνωση της διαδήλωσης στο Seattle, το 1999 ενάντια στην σύνοδο του Π.Ο.Ε. και η μετέπειτα ανάδυση των παγκόσμιων ραντεβού. Ωστόσο σύντομα φάνηκαν τα όρια της no logo αντιπαράθεσης και τα αδιέξοδα της συγκεντρωτικής μιλιταριστικής σύγκρουσης στους τόπους συνάντησης των πλανητικών αφεντικών. Τα τελευταία χρόνια λοιπόν επιχειρείται το ξεπέρασμα της στείρας μεταστροφής και αντιδιαφήμησης με τη μορφή της μονοθεματικής καμπάνιας προς πιο συνολικές εκφράσεις που να αφορούν πρωτίστως το πεδίο της καθημερινότητας. Με το πέρασμα λοιπόν στη νέα χιλιετία εμφανίζονται στην Ευρώπη κυρίως μέσα απο τους αγώνες των επισφαλών εργαζομένων τα ολοκληρωμένα διαεπικοινωνιακά project τα οποία αποκτούν την ονομασία Social Media.

Χαρακτηριστικά των Social Media







Μυθοπλασία

Βασικό χαρακτηριστικό των Social Media είναι ότι πλάθουν ένα μύθο ή καλύτερα ένα έπος γύρω από μια εύκολα κοινά αναγνωρίσιμη φιγούρα. Το έπος της συγκεκριμένης φιγούρας εξιστορείται και αναπαριστάται την ίδια στιγμή, ή αναπαριστάται καθώς εξιστορείται. Πρόκειται για τη διαδικασία της «μυθοπλασίας». Το εργαστήριο αφηγηματικού ανταρτοπόλεμου Wu Ming - διάδοχοι του Luther Blissett, ορίζει την μυθοπλασία ως «την κοινωνική διεργασία της κατασκευής μύθων, χωρίς να εννοούμε “ψεύτικες ιστορίες”, αλλά ιστορίες κοινές που λέγονται, επαναλαμβάνονται και χρησιμοποιούνται από μία τεράστια και πολυσχιδή κοινότητα, ιστορίες που ίσως δίνουν υπόσταση σε ένα είδος ιεροτελεστίας, μία αίσθηση συνέχειας μεταξύ αυτού που κάνουμε και αυτού που έκαναν άλλοι άνθρωποι στο παρελθόν(…) Οι επαναστάσεις και τα κινήματα πάντα βρίσκουν και αφηγούνται τους δικούς τους μύθους. Μάλιστα ο πλούτος ενός κινήματος εκφράζεται από την ικανότητά του να εμφανίζεται σαν μια πληθώρα ανθρώπων που περιγράφουν τους εαυτούς τους με μια αδιάκοπη, ζωντανή ροή ιστοριών, χρησιμοποιώντας αυτές τις ιστορίες σαν όπλα ώστε να συνθέσουν ένα νέο φαντασιακό ξεκινώντας από τη βάση. Όταν μιλάμε για “μύθους”, εννοούμε ιστορίες που είναι απτές, φτιαγμένες από αίμα, σάρκα και σκατά. (…)

Οι μύθοι είναι απαραίτητοι. Δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε μαζί χωρίς να έχουμε ιστορίες για να πούμε ο ένας στον άλλο και να ακούσουμε, χωρίς «ήρωες» των οποίων το παράδειγμα μπορούμε να ακολουθήσουμε ή να απορρίψουμε. Η γλώσσα μας, οι μνήμες μας, η φαντασία μας και η ανάγκη μας να δημιουργούμε κοινότητες είναι τα πράγματα που μας κάνουν να είμαστε ανθρώπινα όντα, και οι ιστορίες είναι που τα κρατούν, που τα συνέχουν όλα αυτά από κοινού. Τα S.M. με τη λειτουργία της μυθοποίησης και της αφήγησης ιστοριών (μυθιστοριοποίηση) συμβάλουν στην κατασκευή του κοινού σώματος.»

Πολλαπλές Ταυτότητες και Κοινό Σώμα

Τα S.M. συμβάλλουν στην κατασκευή του κοινού σώματος, καθώς η φιγούρα που πρωταγωνιστεί στο project έχει το χαρακτήρα της πολλαπλής οντότητας. Ο καθένας ενθαρρύνεται να την υιοθετήσει, να την εμπλουτίσει με μορφολογικά στοιχεία και να την επαναδιαδώσει. Με αυτόν τον τρόπο κατασκευάζεται ένα κοινό φαντασιακό διαμέσου των αλληλοεμπνεόμενων επινοήσεων που δημιουργούνται «από κοινού» σε γλωσσικό και συμβολικό επίπεδο.

Η παραγωγή και διάδοση των μυθολογικών φιγούρων, των αφηγήσεων, των νέων λεξιλογίων, μέσα από υπόγεια -στόμα με στόμα- δίκτυα, ό,τι συνθέτει το φαντασιακό ενός S.Μ. είναι μια από τις πιθανές κινήσεις για να ενοποιηθεί ο διακοπτόμενος χρόνος και το τεμαχισμένο διάστημα μεταξύ των διαδηλώσεων, των δράσεων, των γεγονότων, των διαδικασιών, ό,τι μπορεί να ονομαστεί «χρόνος της εξέγερσης», δημιουργώντας μια διαδικασία ενεργής πολιτικής υποκειμενοποίησης μέσα από την οποία σχηματοποιείται ένα πολιτικό κοινό σώμα. Οι αφηγήσεις και οι μύθοι, με λίγα λόγια, δεν είναι απλώς μια υπερ-έκθεση μετά το γεγονός αλλά βασικό κομμάτι της πολιτικής δράσης. Οι διαδραστικές αφηγήσεις των S.Μ. δημιουργούν ένα νέο χώρο επικοινωνίας έξω από τη σφαίρα των κυρίαρχων media. Κατά ένα τρόπο διαστέλλουν τα γνωστά όρια της κοινωνικής

επικοινωνίας και της συλλογικής ευφυίας δημιουργώντας νέους χρονοτόπους συνεύρεσης και κοινωνικής συνεργασίας. Οι αφηγηματικές ασκήσεις των S.M. εξερευνούν τη στατική γεωγραφία της εξουσίας και αυτόσχεδιάζουν τα νομαδικά τοπία της αντίστασης. Συνθέτουν ένα νέο κοινωνικό χώρο δημιουργώντας «πύλες» ανάμεσα στον πραγματικό και τον δυνητικό δημόσιο χώρο. Το κοινό σώμα είναι ένα πληθυντικό σώμα και δομείται μέσα από τα ορατά και αόρατα δίκτυα της κοινωνικής συνεργασίας. Τα S.M. μπορούν γίνουν τα νήματα που συνέχουν το πληθυντικό κοινωνικό σώμα.

Αφαίρεση και Κατάφαση











Η ιδέα των S.M. βασίζεται στην αφαίρεση των ιδεολογημάτων που συνθέτουν τη ζωή στον καπιταλισμό ενώ ταυτοχρόνα δημιουργούνε νέα φαντασιακά βιοσυνόλα γύρω από τις αποδομημένες ταυτότητες της καθημερινότητάς μας.

Τα S.M. δεν περιορίζονται στην άρνηση μιας εξουσιαστικής συνθήκης, ενός νόμου, μιας πολυεθνικής εταιρίας, ενός παγκόσμιου οργανισμού, δεν εξαρτώνται και δεν ετεροκαθορίζονται από τις κινήσεις των αφεντικών και τις συναντήσεις των διεθνών οργανισμών. Πρόκειται για μια κίνηση απεγκλωβισμού από τη φετιχιστική αποκαθήλωση ή μεταστροφή ενός εταιρικού συμβόλου της εποχής της αντιπαγκοσμιοποίησης. Τα S.M. θέλουν να πάνε πιο πέρα, να συνθέσουν και να αφηγηθούν το μύθο μια προταγματικής φιγούρας φορτισμένης με θετικά χαρακτηριστικά, η οποία με ευφάνταστο και χιουμοριστικό τρόπο καθρεπτίζει, διαστρεβλώνει, υπονομεύει και γελοιοποιεί μια υπαρκτή αρνητική συνθήκη ζωής, π.χ. η φιγούρα του επισφαλούς San Precario είναι αυτή ενός πολύ-εργαζόμενου σε σούπερ μάρκετ που διαθέτει πολλά χέρια, στο ένα κρατάει ένα τηλέφωνο, στο άλλο μια εφημερίδα με αγγελίες για δουλειά, στο τρίτο μια σφουγγαρίστρα και στο τέταρτο πατάτες McDonald’s, ενώ ταυτόχρονα όπου εμφανίζεται κάνει θαύματα με πιο συνηθησμένο την αυτομείωση στις τιμές των προϊόντων.

Τα S.M. λειτουργούν σαν ένας ρητορικός μηχανισμός ο οποίος καταφάσκει και θέλει να προκαλέσει δημόσια συζήτηση. Στόχος τους είναι να δημιουργήσουν μια κοινωνική αντίληψη για κάτι, εκεί που δεν υπήρχε τίποτα πριν. Μέσα από τη διαδικασία της αφαίρεσης τροποποιούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο εγγράφονται και κατασκευάζουν το επίπεδο πάνω στο οποίο μπορούν να συνδεθούν με δυνατές σχέσεις έννοιες, δράσεις και νοήματα. Δίνουν υπόσταση σε μια σχέση που δεν είχε όνομα και μορφή βγάζοντας την από την αφάνεια και την άπειρη σχεσιακότητα. Με αυτόν τον τρόπο οι φιγούρες, οι ιστορίες και οι μύθοι είναι η παραγωγή της αφαίρεσης αλλά και η αφαίρεση της παραγωγής.

Προσωρινότητα και Μεταμόρφωση

Ένα επιτυχυμένο S.M. ξέρει πότε να εμφανιστεί και ακόμα καλύτερα οφείλει να ξέρει πότε θα εξαφανιστεί. Μόλις τα ορίσει τα θέαμα θα εξαφανιστούν για να εμφανιστούν κάπου αλλού με νέα μορφή ανανεωμένα και ίσως πιο απειλητικά. Η αποκάλυψη της φάρσας είναι η κορύφωση και ο θάνατος του S.M. project.

Τα S.M. λειτουργούν ως νοηματικές νησίδες, αποτελούν αυτόνομα πειράματα πάνω στην κοινωνική συνεργασία και τους τρόπους ζωής. Δεν έχουν μια προκαθορισμένη μορφή και δομή, στηρίζονται δε στην έκπληξη και τον αιφνιδιασμό του αντιπάλου. Τα S.M. αποτελούν σχέδια πτήσης για να εξαφανιστούν και να εμφανιστούν σε διαφορετικό χώρο και χρόνο μόλις ονοματιστούν, εκπροσωπηθούν ή διαμεσολαβηθούν. Ωστόσο δεν είναι μια αμυντική τακτική αποφυγής του ελέγχου όπως οι προσωρινές νησίδες του Hakim Bey αλλά πρόκειται για επιθετικά νομαδικά μικρόβια, εικονικοί, ψηφιακοί αλλά και νοηματικοί ιοί που μοριακά διεισδύουν στο αποικημένο από την εξουσία κοινωνικό σώμα. Αναπαράγονται και μεταμορφώνονται μέσα από καλλιτεχνικές performance γέννησης και θανάτου. Λειτουργούν περισσότερο ως χαµαιλέων, είναι «εγκλωβισμένα» σε µια διαρκή διαδικασία µεταµόρφωσης. Τέλος δεν φοβούνται την αφομοίωση αντιθέτως επιζητούν να ενταχθούν στο mainstream ως δούρειος ίππος και τότε η εξαφάνιση του Luther Blisset, του San Precario, της Serpica Naro, της

adeho.gr είναι από μια άποψη τόσο σημαντική όσο και η εμφάνισή τους.

Συμμετενεργοποίηση και Επισφάλεια









Η συμμετοχή σε ένα S.M. project βασίζεται στην ενεργοποίηση και σύνθεση των ποικίλων δεξιοτήτων που διαθέτει ή που εφευρίσκει ο καθένας - καθεμία και που προχωράνε την συνομωσία του project σε παράλληλες κατευθύνσεις. Τα S.M δεν έχουν ένα προκαθορισμένο σχέδιο, ούτε προαποφασισμένους ρόλους, είναι περισσότερο η δυνατότητα ενεργοποίησης με παράλληλες χειρονομίες. Πρόκειται για ένα βιοπολιτικό μηχανισμό συμμετοχής, εμπλοκής και ενεργοποίησης αγώνων, είναι μια από τις πιθανές διαδικασίες συμμετενεργοποίησης – participactivation. Συνωμοτούν, εμπνέουν και ανασυνδυάζουν τις αφηρημένες και διασκορπισμένες διαδρομές των ανθρώπων ενώ ταυτόχρονα προσκαλούν σε αποκρυπτογράφηση των ήδη διαδεδομένων πλαστών πληροφοριών. Κατά αυτόν τον τρόπο δεν έχουν στόχο μια καταναγκαστική ενότητα αλλά ένα συντονισμό των διαφορών. Αποτελούν ένα από τα πιθανά εργαλεία για την τόσο αναγκαία αλλά ακόμα ελλιπή κυκλοφορία των κοινωνικών αγώνων.

Μπορούν να αποτελέσουν τα επικοινωνιακά εργαλεία – όπλα της επισφαλούς γενιάς, διότι η διαδικασία της συμμετενεργοποίησης καρποφορεί εντός των πολλαπλών ταυτοτήτων και της διαρκούς αβεβαιότητας. Μπορούν να γίνουν τα όπλα της γενιάς που είναι εξαναγκασμένη συνεχώς να αυτοσχεδιάζει, να εναλλάσσεται παράλληλους ρόλους και αντιφατικές ταυτότητες, να χρησιμοποιεί γλωσικές, συναισθηματικές και κινητικές performance για να αντεπεξέλθει στην επισφάλεια της εργασίας. Τα S.M. είναι μια από τις πιθανές διαδικασίες όπου η γενική νόηση και οι ανθρώπινες ικανότητες σπάνε τα δεσμά τους με τον καπιταλισμό και την εργασία και συμμαχούν με την αντίσταση. Τα S.M. θέλουν να αντιστρέψουν το καπιταλιστικό μοντέλο της ευελιξίας, της προσωρινότητας, της υπαρξιακής αβεβαιότητας, του άγχους και του φόβου για το μέλλον με το παράδειγμα των νομαδικών πληροφοριών, της ευέλικτης κοινότητας, της ζωής με νόημα και κυρίως με τη δημιουργία μιας νέας αυτοοργανωμένης δημόσιας σφαίρας. Ωστόσο ως απάντηση στην επισφάλεια δεν αναζητούν την γραμμική ασφάλεια της αυστηρής πολιτικής καθαρότητας αλλά θέλουν να είναι πληθυντικά, πολλαπλασιαστικά και συναρπαστικά γοητευτικά. Η διανυσματική παιχνιώδης διάστασή τους τα επιτρέπει να εισχωρούν μοριακά σε χώρους και χρόνους αποικημένους από την εξουσία, νοηματοδοτώντας τις αόρατες καμπυλώσεις της εκμετάλλευσης, μπερδεύοντας τις επιθυμίες, ανακατεύοντας ξανά την τράπουλα. Βασίζονται στη εφευρετικότητα, την συνωμοσία και την αλληλοέμπνευση, ανοικτοί κώδικες, λαθραίες εισχωρήσεις, ελεύθερα λογισμικά, διαδραστικά αυτοκόλλητα, μετεστραμμένες αφίσες, ιστοσελίδες παρωδίες. «Συνωμοτούν και εμπνέουν» σημαίνει ότι κανένα σχέδιο και κανένας προγραμματισμός δεν μπορεί να προβλέψει τις περιπετειώδεις χαοτικές διαδρομές που θα ακολουθήσουν. Οι ανώνυμοι δημιουργοί είναι αρχιτέκτονες ενός λαβυρίνθου όπου η δαιδαλώδης αταξία οδηγείται σε χαοτική τάξη. Πρόκειται για τη λιποταξία των μηνυμάτων από την επίσημη ροή των πληροφοριών για την αποπλάνηση και τον απογαλακτισμό από τις επίσημες νόρμες. Η στρατηγική των S.M. βασίζεται στην παραγωγή νέων νοημάτων και κοινών φαντασιακών. Οι αντιθεσμίσεις των S.M. αποτελούν μια από τις δυνατότητες απάντησης στην υπαρξιακή επισφάλεια των κατεστραμμένων κοινωνικών σχέσεων και μια από τις πιθανές δυνατότητες πολιτικής ιζηματογέννησης του ανταγωνιστικού σώματος.

Ανάδραση – feedback

Τονίσαμε παραπάνω ότι τα αυτόνομα πειράματα των S.M. είναι η δημιουργία μιας νέας πολιτικής και πολιτιστικής γραμματικής πάνω στην κοινωνική συνεργασία και τούτο συμβαίνει διότι οι πρωταγωνιστές τους δεν είναι οι αρχικοί εμπνευστές άλλα οι ανώνυμες παρέες που θα αφηγηθούν και θα συζητήσουν τις μυθολογικές ιστορίες και θα συμμετέχουν στην ενεργοποίηση του project. Η ιδέα των S.M. είναι μια διαδραστική πολύμορφη καμπάνια. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα S.M δεν ηγεμονεύονται, δεν έχουν ιδιοκτήτη, είναι αντάρτικη επικοινωνία τόσο ως προς το εξωτερικό, όσο και ως προς το εσωτερικό των κινημάτων.

Βέβαια τα S.M. ίσως να μην προσκαλούν σε επανάσταση, είναι περισσότερο ένας μηχανισμός παραγωγής ερωτημάτων και δημόσιας συζήτησης, γι’ αυτό και η συμμετοχή σε αυτά δεν χωράει στο γραμμικό μοντέλο της στράτευσης – προδοσίας. Η ιδέα των S.M. δεν καλεί παρά σε μικροσκοπικές επιθυμιτικές επαναστάσεις, αλλά προσοχή δε μας ζητάνε να πάρουμε τις επιθυμίες μας για πραγματικότητα αλλά να κατανοήσουμε πως δεν είμαστε μόνοι, πως οι πραγματικότητες των άλλων που μας είναι αόρατες και ξένες μπορούν να παντρευτούν με τις επιθυμίες μας και να τις αποπλανήσουν.

Το σίγουρο είναι ότι οι πολιτικές ομάδες πρέπει να επαναορίσουν την επικοινωνιακή τους στρατηγική και να βρουν το κλειδί για να χτίσουν ένα κοινό φαντασιακό έμπνευσης και συνωμοσίας. Και τότε το τέλος της πρώτης δεκαετίας της νέας χιλιετίας ίσως θα μας βρει να κολυμπάμε σε ένα αρχιπέλαγος από αντάρτικα υβριδιακά Social Media.

Σημειώσεις

Wu Ming

Στα κινεζικά σημαίνει «χωρίς όνομα», πρόκειται για ένα εργαστήρι κοινωνικής λογοτεχνίας ενάντια στην πολιτιστική βιομηχανία. Είναι η μετεξέλιξη από το 1999 και μετά του πενταετούς προγράμματος Luther Blisset. Έχουν παραγάγει έως σήμερα πάνω από 20 επικά μυθιστορήματα και νουβέλες όπως «Άξονας του Πολέμου», «Αρουραίοι και Αίμα» «Havana Glam» με πιο γνωστό το «54» τα οποία διατίθενται ελεύθερα στην ιστοσελίδα τους. Για την απεικόνισή τους, δανείζονται φωτογραφίες άλλων (συνήθως καρέ απο παλιά χολυγουντιανά μιούζικαλ) όπου όλοι φορούν τα ίδια κουστούμια, έχουν την ίδια χορευτική πόζα και πάντα, με επεξεργασία έχουν αφαιρεθεί τα πρόσωπα. Εσκεμμένα και δικαιολογημένα καθώς το μότο που συμπυκνώνει τις προθέσεις των wu ming είναι: «αυτή η επανάσταση είναι απρόσωπη» και η πρακτική τους συνοψίζεται στο «να είμαστε παρόντες, αλλά να μην φαινόμαστε: διαφανείς με τους αναγνώστες, αδιαφανείς με τα media»

Fake Projects

Ιδιαίτερα δηµοφιλή είναι τα λεγόµενα projects απάτης όπου οι Net artists καταλαμβάνουν διαδικτυακούς καλλιτεχνικούς τόπους χωρίς να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους. Αντιγράφουν στοιχεία από διάφορα µέσα επικοινωνίας και τα περικλείουν σε δικά τους projects. Μέσα από τα έργα τους, προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες τα οποία δεν ανταποκρίνονται στην πραγµατικότητα. Το ψέµα και η απάτη διαδραµατίζουν κεντρικό ρόλο. Οι ανυποψίαστοι επισκέπτες (surfers), γίνονται απαραίτητο συστατικό του Νetart project. Τα “fake” projects γεννούν ερωτήματα πάνω στην αλήθεια και την αξιοπιστία της µεταφοράς δεδοµένων σε µια κοινωνία δοµηµένη πάνω στα media και τις νέες τεχνολογίες. Οι Net artists χρησιµοποιούν εικόνες και µεταφορές απο τον αληθινό κόσµο, ανακατασκευάζουν και φέρνουν στα µέτρα τους λογισµικό υπολογιστών και παίζουν µε την ματαιοδοξία των διαδικτυακών επισκεπτών.

www.0100101110101101.org

H ομάδα 0100101110101101 εμφανίστηκε το 1999 στο διαδίκτυο σπέρνοντας τη σύγχυση με το ν’ αντιγράφει ηλεκτρονικές διευθύνσεις, τις οποίες περιλαμβάνει στο δικό της site και έθετε ερωτήματα για τη φύση της ψηφιακής τέχνης στην εποχή του «copy-paste». Το μεγαλύτερο «χτύπημα» ήταν η παραχάραξη της ηλεκτρονικής διεύθυνσης του Βατικανού (vaticano.org). Το «δικό τους» site περιελάμβανε αιρετικά κείμενα και αλλοιωμένους ψαλμούς με διακηρύξεις υπέρ των αµβλώσεων, του ελεύθερου σεξ, της νοµιµοποίησης των ναρκωτικών και του γάμου των ομοφυλόφιλων. Για έναν περίπου χρόνου το site το επισκέφθηκαν τέσσερα εκατομμύρια άτομα χωρίς να καταλάβουν το παραμικρό. Δεν σταμάτησαν, όμως, εκεί. Έδωσαν και πάλι λαβή για σχόλια, επιβεβαιώνοντας το χαρακτηρισμό τους ως «καλλιτεχνικοί παραχαράκτες», όταν επινόησαν έναν δήθεν Σέρβο καταραμένο καλλιτέχνη, τον Ντάρκο Μάβερ, ενώ στη συνέχεια διέδωσαν τον πρώτο «καλλιτεχνικό» ηλεκτρονικό ιό κατά τη διάρκεια της 49ης Biennale της Βενετίας, το 2001. Το καλοκαίρι του 2003 παγίδεψαν μια ολόκληρη πόλη, όταν έπεισαν τους Βιενέζους πως η Nike είχε την πρόθεση να δώσει το όνομά της σε μια ιστορική πλατεία της Βιένης την Karlsplatz. Όποιος έσπευδε στην πλατεία για να εξακριβώσει το αληθές της φήμης αντίκριζε το Nike Infobox, ένα μικρό “σπιτάκι-showroom” όπου τα blueprints του έργου εκτίθονταν στο κοινό και εξηγούσαν πόσο επαναστατική ήταν η καινούργια καμπάνια της Nike, και πώς θα διαμορφωνόταν η πλατεία. Συγκεκριμένα, υποτίθεται ότι ένα άγαλμα 36 μέτρων στο πλάτος και 15 στο ύψος που απεικονίζει το γνωστό logo της Nike θα τοποθετούταν σε εμφανές σημείο της πλατείας. Πανικοβλημένοι και έκπληκτοι οι κάτοικοι της Βιέννης δημιούργησαν κινήσεις πολιτών ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των δημόσιων χώρων και ενάντια στο κράτος που πουλάει πλατείες της Αυστρίας χωρίς καν να τους έχει ρωτήσει. Το τελευταίο τους project ήταν τον περασμένο χειμώνα, όταν διέδωσαν σε παγκόσμιο επίπεδο την είδηση πως σκηνοθετείται μια κινηματογραφική ταινία με τίτλο: «United We Stand, Europe Has Α Mission». Πρόκειται για ένα χολιγουντιανό blockbuster που έχει παραχθεί εξολοκλήρου στην Ευρώπη. Μια ταινία κατασκοπίας με πατριωτικό προσανατολισμό, στην οποία η Ευρώπη (και όχι οι ΗΠΑ) σώζει τον κόσμο. Στο Βερολίνο, τη Νέα Υόρκη, τις Βρυξέλλες, τη Βαρκελώνη, αναρτήθηκαν αφίσες της ταινίας, στην οποία δήθεν παίζουν γνωστοί ηθοποιοί και όλα τα περιοδικά μιλούν γι’ αυτήν. Όμως, ταινία δεν υπάρχει. «Πρόκειται, όντως, για μια προπαγανδιστική ταινία, όπως ακριβώς ο “Στρατιώτης Ράιαν” ή το “Forrest Gump”. Το “United We Stand...” προβληματίζει σχετικά με τα θέματα της καλλιτεχνικής προπαγάνδας και της ευρωπαϊκής ταυτότητας, και αντιτίθεται στα καλλιτεχνικά στερεότυπα. Είναι ένα σχέδιο που γεννήθηκε από μια ματαίωση. Δεν είχαμε ιδέα για το πώς θα μπορούσε ή θα έπρεπε να είναι η Ευρώπη. Το σχέδιο προβάλλει ερωτήματα, αλλά δεν δίνει απαντήσεις. Όλοι θυμούνται τον Πίτερ Φόντα στον “Ξένοιαστο καβαλάρη”, κανείς δεν είχε εκπλαγεί από το πέτσινο σακάκι του με την αμερικανική σημαία, ενώ το ίδιο σακάκι με την ευρωπαϊκή θα προκαλούσε γέλια. Γιατί η πατριωτική εικονογραφία των ΗΠΑ γίνεται ευρέως αποδεκτή, ενώ όταν εφαρμόζεται στην Ευρώπη προκαλεί χλευασμό;(…) Αποκαλούμε την ενέργειά μας “παράλληλη επικοινωνία” δουλεύουμε σε μια διπλή πίστα: του πραγματικού και του φανταστικού».και όπως λένε «τα Social Media είναι το Rock ‘n’ Roll των Media!»

Luther Blisset

Καλύτερα να φεύγεις μια ώρα αρχύτερα, αφήνοντάς τους με την επιθυμία παρά λίγο αργότερα, κάνοντάς τους να βαριούνται.

Κυρίες και κύριοι, τώρα είναι η ώρα που όλοι χαιρέκακα περιμένατε, τώρα που ο Luther Blissett πέθανε, μπορούμε επιτέλους να μιλήσουμε γι’ αυτόν!

Σε πολλούς το όνομα Luther Blissett θα θυμίσει τον βρετανό ποδοσφαιριστή τζαμαϊκανής καταγωγής που πήρε μεταγραφή στην προ-μπερλουσκονική Milan το 1983. Όμως εδώ μιλάμε για μια πολλαπλή οντότητα, ένα πολλαπλό όνομα. Ο L.B. είναι ένα πολυμεσικό φαινόμενο που έχει ενσαρκωθεί μέσα στα χρόνια σε πολλές περσόνες, απορροφημένες από μια συλλογική και διακλαδιζόμενη ύπαρξη, γεννημένη για να υπονομεύει τους μηχανισμούς και να υπογραμμίζει τις αδυναμίες των media, παθιασμένη με τον αγώνα για τη σημασία της ταυτότητας, της πνευματικής εργασίας, των πνευματικών δικαιωμάτων, της μορφής του συγγραφέα, και εν τέλει για να επεξεργαστεί μια νέα πρακτική κριτικής του καπιταλισμού.

Κατά τη διάρκεια της περιπετειώδους ζωής του, ο L.B. έφερε σε πέρας πολλά επιτυχημένα projects. Εδώ θα κάνω μια παρένθεση, για να σας ομολογήσω ότι κατά κάποιον τρόπο ντρέπομαι να σας κατηχώ για μια προσωπικότητα που σε όλο τον ασεβή της βίο στηρίχτηκε όχι στα εμβριθή αφιερώματα των έγκυρων ΜΜΕ αλλά στη φήμη από στόμα σε στόμα. Με την ελπίδα λοιπόν ότι εσείς όλο και κάποια καυτή λεπτομέρεια παραπάνω θα έχετε να συνεισφέρετε, συνεχίζω τη δραματική τούτη νεκρολογία του μεγάλου δημαγωγού L.B.

Ο Luther Blissett έθεσε τέλος στη ζωή του στην αυγή της χιλιετίας με την τελετουργική πράξη του seppuku. Το seppuku διαφέρει από το harakiri στο ότι μετά τον αυτοχειριασμό, κάποιος αναλαμβάνει να αποκεφαλίσει το νεκρό. Έτσι, οποιοσδήποτε υιοθετήσει το όνομα στο μέλλον, θα συμβάλει συμβολικά στον αποκεφαλισμό του. Με την αυτοκτονία του, ο L.B. αποκήρυξε την εδραίωσή του σαν μια γεωγραφική και λογική ταυτότητα, και απομάκρυνε κάθε πιθανότητα να καταστεί άλλος ένας λαϊκός ήρωας. Αυτό δε σημαίνει ότι ο L.B. πέρασε στην ανυπαρξία, αντίθετα έδωσε το έναυσμα για μια νέα φάση, με ένα ή με χίλια νέα ονόματα, οποιουδήποτε θέλει να πάρει μέρος σε μια ανάλογη πρωτοβουλία. Επιπλέον, δεν είναι δέον να εκλάβουμε την αυτοκτονία του ως μια αμυντική κίνηση ενάντια στην οικειοποίησή του από την βιομηχανία του θεάματος. Ό,τι δεν έχει ταυτότητα δεν είναι οικειοποιήσιμο. Άλλωστε ανέκαθεν το όνειρο του L.B. ήταν να εισαχθεί στο mainstream ως δούρειος ίππος και να ανοίξει τις θύρες των πολλαπλών εμπειριών.

Η περσόνα του Luther Blissett γεννήθηκε το 1994 και λειτούργησε βάσει ενός εξαιρετικά απλού και γι’ αυτό ιδιοφυούς σχεδίου: καθένας μπορούσε να την αναλάβει και να δράσει με την υπογραφή της. Η ιδέα λειτούργησε σαν καλοκουρδισμένη ωρολογιακή βόμβα: οι εφημερίδες ανά την Ευρώπη, έτρεμαν μόλις έπαιρναν στα χέρια τους ένα κείμενο με την αμυδρή έστω αναφορά στον Luther φοβούμενες τη φάρσα της φάρσας όπως πολύ καλά ήξερε να κάνει. Οι συνωμοσιολόγοι βρήκαν νέο παιχνίδι με αποτέλεσμα ο Umberto Eco και άλλοι αριστεροί διανοούμενοι να βλέπουν τη φήμη και τις πωλήσεις τους να ανεβαίνουν κάθετα. Η Net Generation βρήκε τη μηχανή πολλαπλασιασμού του DNA της, παράγοντας με φρενιτιώδεις ρυθμούς sites πάσης φύσεως με overdose έμπνευσης. Και τότε, ο L.B. κυκλοφόρησε το Q(o εκκλησιαστής), ένα ογκώδες αριστοτεχνικά γραμμένο μυθιστόρημα του οποίου η δράση εκτυλίσσεται τον 16ο αιώνα. Και εγένετο best seller. Η Ιερά Εξέταση και η Μεταρρύθμιση γίνονται φύλλο και φτερό. Μόνο αυτά όμως; Για τις αλληγορικές, μεταφορικές, λογοτεχνικές και λοιπές διαστάσεις του θέματος ψάξτε μόνοι σας, μη γινόμαστε και διδακτικοί.

(…) Πάντως, ποτέ μην απογοητεύεστε τόσο εύκολα. Λίγο καιρό μετά τους πολλαπλούς θανάτους, εμφανίζονται περίεργα κρούσματα ανά τον κόσμο. Τρομοκράτες κλέβουν αγάλματα, εικόνες και λοιπά τιμαλφή από ναούς και απαιτούν να δοθούν χρήματα στους φτωχούς για την επιστροφή τους - μια πρακτική που πρώτος εισήγαγε ο Luther, σε μια περίοδο που φιγουράριζε ως Ρομπέν. Μια γρήγορη αναζήτηση στο Google θα σας δώσει πάνω από 100.000 αποτελέσματα σήμερα. Και αν γνωρίζετε κινέζικα, θα βρείτε πλούσιο υλικό για έναν αρχαίο πρόδρομο του εκλιπόντος, τον θρυλικό Wu Ming. Απόσπασμα από τη Νεκρολογία του L.B.